Năm 2022, Việt Nam đứng đầu nhóm 5 nền kinh tế trong ASEAN với tăng trưởng GDP 8,02%. Tuy nhiên, trong báo cáo mới cập nhật, FiinGroup phân tích sâu hơn và nhận thấy có nhiều dấu hiệu đáng lo ngại đang dần xuất hiện trong quý 4/2022 và có thể ảnh hưởng tới thị trường chứng khoán Việt Nam.

Cụ thể, cung tiền tăng thấp, xuất khẩu có dấu hiệu suy giảm trong khi công nghiệp chế biến và chế tạo giảm tốc mạnh và vốn FDI đăng ký giảm.

FiinGroup điểm ra 4 động lực ảnh hướng tới thị trường chứng khoán năm 2023, tuy nhiên chủ yếu đều không quá tích cực.

Thứ nhất là môi trường vĩ mô . Nhìn sang năm 2023, FiinGroup đánh giá có 3 biến số vĩ mô sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường chứng khoán Việt Nam, gồm Lãi suất - Cung tiền - Trung Quốc. Cụ thể, FiinGroup cho rằng môi trường vĩ mô bên trong và bên ngoài đều chưa ủng hộ cho một xu hướng giảm về lãi suất trong ít nhất 6-12 tháng tới. Do đó, chi phí vốn của doanh nghiệp, cầu tiêu dùng cũng như dòng tiền vào các kênh tài sản vẫn đang khó cải thiện. Trong khi đó, những diễn biến gần đây liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công và dòng vốn ngoại là tín hiệu tích cực về sự cải thiện cung tiền cho nền kinh tế trong bối cảnh tín dụng dự kiến khó tăng mạnh.

Việc Trung Quốc mở cửa trở lại là yếu tố hỗ trợ đáng kể cho một vài nhóm ngành trong nước như du lịch và thủy sản nhưng FiinGroup cũng lưu ý điều này không thể bù đắp lượng đơn hàng sụt giảm từ các thị trường lớn khác (Mỹ, EU).

Thứ hai, về triển vọng và chất lượng lợi nhuận doanh nghiệp , FiinGroup cũng cho rằng động lực này sẽ không quá tích cực. Với môi trường vĩ mô trong nước và thế giới có nhiều yếu tố bất lợi, triển vọng lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết năm 2023 được dự báo kém tích cực. Trong đó, lợi nhuận được dự báo tăng chậm lại ở ngành ngân hàng (đóng góp 42% tổng LNST và 30% tổng vốn hóa toàn thị trường), và suy giảm ở hầu hết các ngành có tỷ trọng vốn hóa lớn như Bất động sản, Thép, Hóa chất. Nguyên nhân đến từ chi phí vốn tăng cao, cầu tiêu dùng trong nước và thế giới suy giảm trong môi trường lãi suất cao, và tắc nghẽn “dòng tiền” trong nền kinh tế.

Song song với đó, tăng trưởng được dự báo duy trì ở những nhóm ngành mang tính phòng thủ và quy mô vốn hóa nhỏ như điện, nước, dược phẩm, CNTT.

Theo FiinGroup, triển vọng lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết có thể chuyển sang trạng thái “tích cực” hơn trong năm sau với các tín hiệu như lãi suất huy động giảm, dòng vốn tín dụng thôn qua vay ngân hàng và huy động qua TPDN được khơi thông; giải ngân vốn đầu tư công được đẩy nhanh; tỷ giá ổn định nhờ dòng vốn đầu tư nước ngoài dồi dào và xuất khẩu hồi phục.

Thứ ba, điểm sáng của dòng tiền khối ngoại mở ra cơ hội trên thị trường chứng khoán. Sau một năm kỷ lục về giá trị mua ròng của nhà đầu tư nước ngoài và có sự tham gia mạnh mẽ của dòng tiền từ các quỹ ETFs, đặc biệt là quỹ Fubon FTSE Vietnam, FiinGroup kỳ vọng xu hướng mua ròng vẫn sẽ tiếp tục trong năm 2023 với giả định FED sẽ giảm tốc độ tăng lãi suất và do đó không gây ra xáo trộn lớn về dòng vốn ngoại ở các thị trường cận biên/mới nổi, bao gồm Việt Nam. Ngoài ra, nền định giá thấp của TTCK Việt Nam được coi là yếu tố hấp dẫn dòng vốn ngoại tiếp tục quay trở lại. Tuy nhiên, phần lớn dòng tiền ETF đến từ khu vực Châu Á (Đài Loan, Thái Lan) và thiếu sự ổn định là điểm cần lưu ý về dòng vốn ngoại trong giai đoạn gần đây.

Cuối cùng, lực đẩy chính cho thanh khoản của thị trường chứng khoán Việt Nam là dòng tiền của nhà đầu tư cá nhân được cho sẽ chưa thể hoàn toàn trở lại trong năm 2023. Năm trước, lực lượng cốt cán này chiếm tỷ trọng gần 85% tổng giá trị giao dịch trên HoSE. Việc thanh khoản sụt giảm gắn với hiện trạng dòng tiền quay về khu vực sản xuất kinh doanh sau khi Việt Nam mở cửa hoàn toàn; ảnh hưởng từ các biện pháp lành mạnh hóa thị trường cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp và đặc biệt là xu hướng lãi suất trong và ngoài nước tăng mạnh các tháng gần đây, khiến cho dòng tiền quay lại kênh tiết kiệm. Chi phí vốn của doanh nghiệp cũng tăng dẫn tới tác động trực tiếp đến thanh khoản hệ thống tài chính và dòng tiền vào chứng khoán. Với lãi suất dự kiến tiếp tục duy trì ở nền cao trong năm 2023, FiinGroup dự báo dòng tiền của nhà đầu tư cá nhân vẫn khó có thể tích cực trở lại.

Về thị trường, VN-Index giảm 34% từ đỉnh với định giá giảm tương ứng (P/E -40%), do đó FiinGroup đánh giá nếu bối cảnh vĩ mô không chuyển biến xấu đi, khả năng thị trường điều chỉnh sâu trong năm 2023 là không lớn. Tuy nhiên, với triển vọng lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết có thể sẽ kém tích cực trong năm 2023. Như vậy, rủi ro định giá tăng trở lại là tương đối lớn vì hơn 80% LNST toàn thị trường đang được đóng góp bởi các nhóm ngành mang tính chu kỳ và dự kiến suy yếu trong môi trường lãi suất cao. Song, FiinGroup nhấn mạnh mức tăng về định giá trong các quý tới là không đáng kể do giá và định giá đã được chiết khấu mạnh giai đoạn vừa qua.