Chứng khoán phái sinh có nhiều loại, bao gồm các hợp đồng tương lai (futures), các hợp đồng chênh lệch....

Trong giao dịch phái sinh ở Việt Nam, các nhà đầu tư có thể mua hoặc bán các hợp đồng tương lai để đầu tư vào sự thay đổi giá của các tài sản tài chính như chứng khoán.

Hai khái niệm cơ bản nhất trong giao dịch phái sinh đó là LONG và SHORT

• LONG: Khi bạn mua một hợp đồng tương lai hoặc tùy chọn, bạn đang giữ một vị thế LONG. Điều này có nghĩa là bạn đặt cược giá của tài sản sẽ tăng trong tương lai. Ví dụ, nếu bạn mua một hợp đồng tương lai Vn30 với giá 1100 điểm và giá Vn30 tăng lên 1200 điểm, bạn sẽ có lợi nhuận vì bạn đã mua hợp đồng với giá thấp hơn giá thị trường hiện tại.

• SHORT: Ngược lại với LONG, khi bạn bán một hợp đồng tương lai hoặc tùy chọn, bạn đang giữ một vị thế SHORT. Điều này có nghĩa là bạn đặt cược giá của tài sản sẽ giảm trong tương lai. Ví dụ, nếu bạn bán một hợp đồng tương lai Vn30 với giá 1100 điểm và giá Vn30 giảm xuống 1000 điểm, bạn sẽ có lợi nhuận vì bạn đã bán hợp đồng với giá cao hơn giá thị trường hiện tại.

Việc đầu tư LONG hay SHORT sẽ phụ thuộc vào nhận định của các nhà đầu tư về xu hướng thị trường trong tương lai. Nếu nhà đầu tư tin rằng giá của tài sản sẽ tăng, họ sẽ đặt cược bằng cách mua hợp đồng tương lai hoặc tùy chọn (LONG), và ngược lại, nếu họ tin rằng giá sẽ giảm, họ sẽ đặt cược bằng cách bán hợp đồng tương lai hoặc tùy chọn

(SHORT).

Lợi thế T+ của chứng khoán phái sinh so với chứng khoán cơ sở là một trong những yếu tố thu hút nhà đầu tư đến với thị trường phái sinh. Đây là một khái niệm được sử dụng để chỉ sự khác biệt trong thời gian thanh toán giữa giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch chứng khoán cơ sở.

Trong giao dịch chứng khoán cơ sở, thời gian thanh toán là T+2,5 có nghĩa là nhà đầu tư phải chờ đến 2,5 ngày sau khi thực hiện giao dịch mới nhận được tiền hoặc trả tiền cho giao dịch.

Trong khi đó, thời gian thanh toán trong giao dịch chứng khoán phái sinh là T+0, Đặc biệt, trong thời điểm thị trường biến động mạnh, lợi thế T+0 của chứng khoán phái sinh giúp nhà đầu tư có thể nhanh chóng thực hiện các giao dịch mua bán và bảo vệ các khoản đầu tư của mình.

Tuy nhiên, việc đầu tư phái sinh cũng có các rủi ro và yêu cầu nhà đầu tư phải có kiến thức và kinh nghiệm hoặc tham gia đội ngũ VPS có kinh nghiệm để quản lý rủi ro một cách hiệu quả.