I. CPI LÀ GÌ?

Chỉ số giá tiêu dùng - Consumer Price Index (hay viết tắt là CPI) là chỉ số mức giá tiêu thụ trung bình cho giỏ hàng hóa hay dịch vụ của một người. CPI là chỉ số biểu hiện sự thay đổi về giá cả của hàng hóa, dịch vụ theo thời gian có đơn vị tính là phần trăm.

CPI được sử dụng để đo lường giá cả trong các lĩnh vực thực phẩm và đồ uống, nhà ở, quần áo, phương tiện vận chuyển, dịch vụ y tế, giáo dục và truyền thông, hàng hóa, giải trí và các dịch vụ khác.

III. Ý NGHĨA CỦA CHỈ SỐ CPI

- CPI là một trong các chỉ số kinh tế quan trọng để đo lường mức độ lạm phát và phản ánh tính hiệu quả của các chính sách kinh tế và hoạch định chính sách tiền tệ trong một quốc gia.

- Đánh giá sức mua của đồng tiền trong một quốc gia vì nếu mức giá tăng thì sức mua tiền tệ sẽ giảm nghĩa là đồng tiền đang mất giá.

- Những nhà kinh tế dựa vào CPI để theo dõi sự thay đổi chi phí sinh hoạt của người dân qua từng tháng, từng năm => Chỉ số tiêu dùng tăng cao đồng nghĩa với việc mức giá trung bình của hàng hóa, dịch vụ tăng. Và ngược lại, giá trung bình của hàng hóa và dịch vụ giảm thì chỉ số CPI giảm.

- Sự biến động của CPI còn có thể gây ra lạm phát hoặc giảm phát. Từ đó làm suy sụp cả một nền kinh tế, gây ra tình trạng suy thoái toàn cầu và thất nghiệp trên diện rộng, kéo theo nhiều tệ nạn xã hội. Và khi giá cả tăng tới mức không thể kiểm soát nổi thì lạm phát sẽ trở thành siêu lạm phát.

III. CHỈ SỐ CPI ĐƯỢC XÁC ĐỊNH NHƯ THẾ NÀO?

Trên thực tế, chỉ số CPI là chỉ số được xác định thông qua nghiên cứu thị trường. Theo đó các chuyên viên thống kê sẽ tiến hành thu thập thông thông tin tiêu dùng tại các hộ gia đình (cá nhân) về những sản phẩm họ đã mua. Các mặt hàng tiêu dùng và dịch vụ sẽ được phân loại cụ thể theo từng thời điểm, theo tính chất sản phẩm và theo khu vực địa lý. Việc tính toán các thông tin liên quan đến chỉ số CPI sau đó được thực hiện khá nghiêm ngặt. Các số liệu thống kê được ghi nhận sẽ do cơ quan chức trách thực hiện tính toán ra chỉ số giá tiêu dùng trên một đơn vị thời gian nhất định. Công thức tính chỉ số CPI như sau:

CPI = Chính vì cần khảo sát trong một thời gian dài nên quá trình nghiên cứu, tính toán và đánh giá chỉ số CPI có thể diễn ra chậm trễ. Ví dụ như chỉ số CPI năm 2019 và 2020 được thu thập từ các cuộc khảo sát thông tin tiêu dùng từ những năm 2017 và 2018.

IV. ỨNG DỤNG CỦA CHỈ SỐ CPI

• Điều chỉnh các chính sách kinh tế

Chỉ số CPI là chỉ số dùng để xem xét mức độ hiệu quả của những chính sách kinh tế mà chính phủ đề ra. Bởi vì bản chất của chỉ số giá tiêu dùng là cung cấp những thông tin về sự thay đổi giá cả trong nền kinh tế quốc gia. Thông qua đó chính phủ có thể điều chỉnh các chính sách kinh tế cho phù hợp. Đôi khi chính phủ cũng sử dụng những thông tin này để đưa ra những chính sách hỗ trợ về tài chính, tiền tệ…

• Điều chỉnh các thành phần kinh tế

Chỉ số CPI là chỉ số để chính phủ điều chỉnh các thành phần kinh tế khác nhau. Thông qua đó tác động đến sự thay đổi giá các của sản phẩm hàng hóa hoặc dịch vụ. Việc làm này có tác dụng ngăn ngừa tối đa lạm phát có thể xảy ra.

Điển hình như trong thời kỳ cao điểm của mùa dịch Covid 19 năm 2020, giá khẩu trang tại Việt Nam tăng lên chóng mặt, khiến chỉ số giá tiêu dùng của sản phẩm này tăng cao. Trước tình hình đó chính phủ nước ta đã thực hiện các chính sách điều tiết thị trường, ngăn chặn việc tăng giá “đột biến” của khẩu trang và những sản phẩm y tế khác trong mùa dịch.

• Điều chỉnh mức lương và an sinh xã hội

Ngoài những ứng dụng kể trên, chỉ số CPI là chỉ số còn được sử dụng để điều chỉnh mức lương cơ bản cho người lao động thông qua nghiên cứu về chi phí sinh của họ. Đồng thời chính phủ còn kịp thời điều chỉnh các chế độ phúc lợi an sinh xã hội, ngăn chặn lạm phát trong thuế xuất.